Bước vào năm 2025, thị trường mua bán – sáp nhập (M&A) toàn cầu và Việt Nam đang chứng kiến sự sôi động trở lại, với những thương vụ có giá trị lớn liên tiếp được công bố. Đây là giai đoạn mà các tập đoàn đa quốc gia, quỹ đầu tư tư nhân và các doanh nghiệp trong nước đồng loạt tái cơ cấu, mở rộng quy mô và tìm kiếm lợi thế cạnh tranh thông qua M&A. Bối cảnh kinh tế dần khởi sắc, kết hợp với nhu cầu chuyển đổi mô hình kinh doanh, đang tạo ra làn sóng thương vụ giá trị cao, đồng thời đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn về chiến lược, định giá và quản trị rủi ro.

Trên bình diện toàn cầu, năm 2024 đã đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của các giao dịch có quy mô lớn, dù tổng số lượng thương vụ giảm 17% do tác động của lãi suất cao và những bất ổn kinh tế vĩ mô. Giá trị trung bình của các thương vụ tăng, kéo theo tổng giá trị thị trường M&A tăng 5% so với năm 2023. Đặc biệt, số lượng thương vụ từ 1 tỷ USD trở lên đạt hơn 500 giao dịch, cao hơn đáng kể so với 430 giao dịch của năm trước. Các thương vụ siêu lớn (megadeal) trị giá trên 5 tỷ USD cũng tăng 18%, khẳng định xu thế các tập đoàn lớn và quỹ đầu tư chủ động thực hiện các kế hoạch tăng trưởng thông qua M&A, bất chấp những thách thức vĩ mô.

Ngành y tế đang nổi lên như một tâm điểm chiến lược trong bức tranh M&A toàn cầu và khu vực. Sự thiếu hụt sản phẩm, áp lực chuỗi cung ứng và chính sách mới về quản lý y tế đang thúc đẩy làn sóng thâu tóm các công ty công nghệ sinh học, đổi mới danh mục dược phẩm và thoái vốn khỏi những tài sản không còn phù hợp với chiến lược. Đồng thời, các quỹ đầu tư tư nhân đẩy mạnh rót vốn vào công nghệ y tế và sức khỏe kỹ thuật số, mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp đổi mới mô hình kinh doanh. Tại Việt Nam, nhu cầu chăm sóc sức khỏe chất lượng cao, cùng với sự gia tăng tầng lớp trung lưu, đã biến các bệnh viện tư nhân, cơ sở y tế chuyên khoa (đặc biệt trong nhãn khoa và ung bướu) trở thành điểm đến ưu tiên của dòng vốn M&A.

Giáo dục cũng là lĩnh vực ghi nhận những bước tiến mạnh mẽ trong hoạt động M&A. Trên toàn cầu, các giao dịch trong ngành giáo dục đang thu hút sự quan tâm lớn từ các quỹ đầu tư tư nhân, với tỷ lệ đầu tư vào ngành này chiếm từ 50% đến 70% danh mục. Công nghệ giáo dục (EdTech) và các nền tảng số hóa giáo dục phổ thông, đại học đã trở thành mục tiêu của các thương vụ mua bán chiến lược. Ở Việt Nam, chính sách mở cửa đầu tư, không hạn chế vốn nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục, cộng hưởng cùng nhu cầu nâng cao chất lượng giảng dạy, đang tạo ra môi trường thuận lợi để thu hút dòng vốn M&A, đặc biệt ở các mảng giáo dục đại học, đào tạo nghề và nền tảng giáo dục số.

Tuy nhiên, song hành cùng những cơ hội là hàng loạt thách thức phức tạp. Yếu tố địa chính trị, đặc biệt là những thay đổi chính sách từ chính quyền Mỹ mới sau cuộc bầu cử 2024, đang đặt ra nhiều ẩn số về thuế, thuế quan và các quy định thương mại. Diễn biến lãi suất toàn cầu cũng khiến các nhà hoạch định giao dịch gặp khó trong việc định hình chiến lược tài chính, khi lãi suất dài hạn có xu hướng tăng trở lại sau giai đoạn cắt giảm cuối năm 2024. Mức định giá cổ phiếu tại nhiều thị trường phát triển, đặc biệt Mỹ, đang ở mức cao với hệ số P/E dự kiến của S&P 500 đạt 22,87, gây áp lực lớn cho các thương vụ xuyên biên giới khi so sánh với các thị trường có định giá thấp hơn.

Bù lại, thị trường M&A 2025 vẫn có những động lực hứa hẹn sẽ thúc đẩy các thương vụ chiến lược. Các doanh nghiệp toàn cầu và khu vực ngày càng ưu tiên việc thoái vốn khỏi các tài sản không cốt lõi, tái cơ cấu danh mục và tập trung nguồn lực cho các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo (AI). Sự bùng nổ đầu tư vào AI đã và đang tạo ra nhu cầu rất lớn về hạ tầng kỹ thuật số, trung tâm dữ liệu và năng lượng – những yếu tố nền tảng cho quá trình chuyển đổi số và tăng trưởng bền vững. Ngoài ra, áp lực hoàn vốn của các quỹ đầu tư tư nhân đối với nhà đầu tư đang gia tăng, thúc đẩy hoạt động thoái vốn, IPO và M&A ở các công ty đã nắm giữ lâu trong danh mục.

Trong bối cảnh thị trường đầy biến động, các nhà đầu tư và doanh nghiệp cần chủ động xây dựng chiến lược M&A toàn diện, kết hợp giữa khả năng nhạy bén trước các xu hướng mới, sự am hiểu sâu sắc về ngành và năng lực quản trị rủi ro. Thành công không chỉ nằm ở việc nắm bắt đúng cơ hội, mà còn ở cách các bên tham gia kiến tạo giá trị lâu dài từ mỗi thương vụ. Như chia sẻ của ông Ong Tiong Hooi, Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn Thương vụ PwC Việt Nam, năm 2025 là thời điểm của sự phục hồi mạnh mẽ của M&A, nhưng cũng đòi hỏi nhà đầu tư phải sáng suốt, linh hoạt và quyết đoán trong từng quyết định để có thể biến biến động thành cơ hội.